Thiết kế cảnh quan: Thế nào là thiết kế cảnh quan? Thiết kế cảnh quan hay làm vườn? 

Định nghĩa thiết kế cảnh quan

Thiết kế cảnh quan là một lĩnh vực của kiến trúc và quy hoạch có liên quan đến việc sắp đặt, thiết kế và quản lý không gian mở và môi trường xung quanh. Điều này bao gồm việc sử dụng các yếu tố tự nhiên và nhân tạo để tạo ra một môi trường bền vững, thẩm mỹ và chức năng cho con người.

Thiết kế cảnh quan bao gồm các yếu tố thiết kế bên trong và bên ngoài như địa hình, đất, nước, cây cối, đường phố, công trình xây dựng và các yếu tố khác. Nó có thể được áp dụng cho các khu dân cư, khu công nghiệp, khu thương mại, các công trình công cộng, cảnh quan vùng nông thôn, các khu du lịch, công viên, khu vực giải trí và các không gian mở khác.

Mục đích của thiết kế cảnh quan là tạo ra một môi trường sống tốt hơn cho con người, bảo vệ môi trường tự nhiên và cải thiện chất lượng cuộc sống của cộng đồng. Điều này có thể đạt được thông qua việc phát triển các khu vườn, công viên và không gian xanh, tăng cường việc sử dụng các tài nguyên thiên nhiên và phát triển các khu đô thị bền vững.

Thiết kế cảnh quan cũng có tầm quan trọng đối với việc giải quyết các vấn đề về môi trường như xử lý nước thải, giảm ô nhiễm, giảm tiếng ồn và tạo ra các vùng khuất tầm nhìn để giảm sự cản trở cho người đi bộ và xe cộ.

Các chuyên gia thiết kế cảnh quan cần phải có kiến thức về địa lý, sinh thái học, nghệ thuật, kiến trúc, quy hoạch, kinh tế và kỹ thuật. Họ cần phải hiểu rõ các yếu tố môi trường và những yêu cầu của cộng đồng để tạo ra các giải pháp thiết kế tối ưu cho một không gian nhất định.

Trong nhiều trường hợp, thiết kế cảnh quan được xem như một nghệ thuật hơn là một kỹ thuật. Điều này là do những yếu tố thẩm mỹ và tâm lý của con người đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra một không gian cảnh quan đẹp mắt và thú vị. Thiết kế cảnh quan đòi hỏi kiến thức chuyên môn về sinh thái học, kiến trúc, kỹ thuật, hội hoạ và nhiều lĩnh vực khác để có thể kết hợp chúng một cách hài hòa và tạo ra một không gian sống lý tưởng cho con người.

Thiết kế cảnh quan không chỉ đơn thuần là việc xây dựng một khu vườn hay một công viên, mà nó còn đóng vai trò quan trọng trong quá trình quy hoạch đô thị và xây dựng hạ tầng. Các khu vực cảnh quan đẹp mắt và bố trí hợp lý có thể giúp tạo nên một không gian sống tốt hơn, đem lại lợi ích cho sức khỏe và tinh thần của con người.

Thiết kế cảnh quan cũng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ môi trường. Các chuyên gia thiết kế cảnh quan có thể áp dụng các phương pháp bảo vệ đất đai, tăng cường quản lý nước và tạo ra một môi trường sống lý tưởng cho động vật và thực vật.

Từ những ứng dụng trên, ta có thể thấy rõ ràng vai trò của thiết kế cảnh quan trong việc tạo ra một không gian sống tốt hơn cho con người, bảo vệ môi trường và đem lại lợi ích cho cả cộng đồng và cá nhân.

Thiết kế cảnh quan hay làm vườn

Trong những năm gần đây, thiết kế cảnh quan đã trở thành một thuật ngữ chuyên môn mới trong ngành thiết kế và kiến trúc tại Việt Nam, mặc dù đây không phải là một khái niệm mới đối với các nước phát triển như châu Âu, Mỹ, Singapore, Úc.

Sự quan tâm đến cảnh quan trong các công trình tại Việt Nam được thúc đẩy chính thức bởi một trào lưu thiết kế và đầu tư đến từ các nước trong khu vực, đặc biệt là Singapore. Từ đó, chủ đầu tư quan tâm hơn đến việc tạo ra các công trình đẹp và có giá trị hơn. Các kiến trúc sư cũng có thêm một lĩnh vực chuyên môn để học tập và phát triển. Bên cạnh đó, những người sử dụng công trình cũng có cơ hội trải nghiệm các góc không gian thú vị hơn để thư giãn và chiêm nghiệm.

Cảnh quan có nguồn gốc sâu xa từ việc trang trí các khu vườn và công viên cho cung điện, đền thờ và các công trình tôn giáo ở châu Âu vào khoảng thế kỷ 17 và 18. Không thể rũ bỏ sự cứng nhắc và tránh khuôn mẫu là một triết lý thiết kế chủ yếu xoay quanh các phòng trong khu vườn lâu đài . Khi các khu vực đô thị bắt đầu phát triển và thoát khỏi sự kiểm soát của giáo hội, cảnh quan bắt đầu tiếp cận nhiều không gian có tính chất và tỷ lệ khác nhau, chẳng hạn như công viên thành phố, thị trấn, quảng trường và đường phố. Từ khoảng giữa thế kỷ 20, cảnh quan, cùng với thiết kế đô thị, đã chính thức được nâng lên thành một định nghĩa toàn cầu và chuyên nghiệp. Kể từ đó, thiết kế cảnh quan đã có nhiều cơ hội phát triển mạnh mẽ cùng với sự phát triển của các thành phố trên thế giới.

Nói một cách đơn giản, thiết kế cảnh quan chủ yếu quan tâm đến các không gian mở còn lại giữa các công trình, và nhờ các giải pháp thiết kế, xử lý không gian, xử lý góc nhìn, điều chỉnh tinh tế giữa các bề mặt vật liệu khác nhau mà các không gian này có thể làm đẹp cho không gian. Giải pháp thiết kế bao gồm giải pháp cây trồng, giải pháp điêu khắc, giải pháp chiếu sáng, giải pháp nội thất sân vườn (ghế đá, cột đèn, thùng rác,…).

Thiết kế cảnh quan đồng nghĩa với làm vườn?

Một trong những khuyến cáo phổ biến sai lầm về thiết kế cảnh quan là cho rằng nó đồng nghĩa với việc “làm vườn”. Trong khi đó, thiết kế cảnh quan ngày nay không chỉ đơn thuần là việc trồng cây cối trên một diện tích nhỏ, mà đòi hỏi sự kết hợp đa ngành để đưa ra những giải pháp đầy tính chuyên môn. Các chuyên gia thiết kế cảnh quan cần có kiến thức về không gian, thẩm mỹ, vật liệu, đồng thời còn cần có sự phối hợp với các chuyên gia kiến trúc, các chuyên gia nông lâm để có kiến thức về cây trồng, các điêu khắc gia và các chuyên gia tạo dáng sản phẩm. Ngoài ra, sự phối hợp của các kỹ sư hệ thống cũng là cần thiết để tạo ra các giải pháp thiết kế chiếu sáng, cấp thoát nước và các hệ thống khác. Tóm lại, thiết kế cảnh quan ngày nay là một nghề nghiệp chuyên môn phức tạp, đòi hỏi sự kết hợp đa ngành để tạo ra những giải pháp cảnh quan hợp lý và đẹp mắt.

Dự án, đặc biệt là các khu dân cư và chung cư, thường gặp phải những vấn đề sau đây khi quản lý cảnh quan bởi một “nhà vườn” :

1. Không đảm bảo sự phù hợp giữa cây cối và không gian xung quanh, gây thiếu điểm nét đặc trưng cho không gian đó.
2. Trồng quá nhiều loại cây một cách tùy tiện, không có sự hợp lý trong kế hoạch thiết kế.
3. Không thể tạo sự liên kết giữa kiến trúc và không gian mở xung quanh.
4. Không xử lý và phối hợp thẩm mỹ được các bề mặt vật liệu khác nhau, bao gồm cả bề mặt cứng (lối đi, sân cứng) và bề mặt mềm.

Định nghĩa về chuyên gia thiết kế cảnh quan

Chuyên gia thiết kế cảnh quan sân vườn là người chịu trách nhiệm thiết kế, quản lý và duy trì các khu vực xanh như sân vườn, công viên, khu đô thị và các khu vực công cộng khác. Công việc của họ bao gồm phân tích các yếu tố môi trường như địa hình, thổ nhưỡng, khí hậu và đặc điểm của khu vực để đưa ra kế hoạch thiết kế cảnh quan phù hợp.

Chuyên gia thiết kế cảnh quan sân vườn cũng phải tìm hiểu về các loài thực vật, cây cối và hoa để có thể lựa chọn và sắp xếp chúng một cách hợp lý trong khu vực thiết kế. Họ cũng phải đảm bảo rằng các khu vực xanh được thiết kế sẽ tạo ra một không gian thoáng mát, bảo vệ môi trường và tăng cường sức khỏe cho cộng đồng.

Ngoài ra, chuyên gia thiết kế cảnh quan sân vườn còn phải đảm bảo rằng các thiết kế của họ tuân thủ các quy định, chuẩn mực và quy chuẩn của địa phương và quốc gia. Các chuyên gia này cũng có thể tham gia vào các dự án xây dựng lớn để đảm bảo rằng khu vực xanh được xem xét trong quá trình thiết kế và xây dựng, đóng góp vào việc tạo ra những không gian sống xanh, đẹp và bền vững cho cộng đồng.

Chuyên gia thiết kế cảnh quan sân vườn là một người chuyên trách tạo ra những khu vườn xanh mát, đẹp mắt, có tính thẩm mỹ cao và tương thích với môi trường xung quanh. Họ có kiến thức về kiến trúc, kỹ thuật cây trồng và cảnh quan tự nhiên, đồng thời cũng hiểu về hệ thống cấp nước và độ dốc đất, các chất bón và phân hóa học.

Các chuyên gia thiết kế cảnh quan sân vườn phải đưa ra những quyết định chính xác trong việc lựa chọn loại cây cối, hoa và cỏ để trồng trong khu vườn. Họ cũng phải tạo ra những đường nét hài hòa và đồng bộ giữa các yếu tố trong khu vườn, bao gồm cả các hạt giống, cây trồng, đường đi, hồ nước, tường rào và kiến trúc.

Một số chuyên gia thiết kế cảnh quan sân vườn còn có chuyên môn về các phong cách thiết kế khác nhau, bao gồm cả phong cách Á Đông, phong cách hiện đại và phong cách kiểu cổ điển. Họ cũng phải hiểu rõ các yêu cầu của khách hàng để đưa ra những giải pháp thiết kế phù hợp nhất.

Các chuyên gia thiết kế cảnh quan sân vườn cũng có thể làm việc cho các dự án khác như khuôn viên nhà ở, khu du lịch, các công viên, khu vực thương mại, đô thị và cả trang trí nội thất. Tuy nhiên, mục đích chính của họ vẫn là tạo ra một không gian xanh, tươi mới và đẹp mắt.

Kiến trúc sư có thể làm thiết kế cảnh quan?

Kiến trúc sư hoàn toàn có khả năng thiết kế cảnh quan ở một mức độ và quy mô nào đó. Giống như các nhà quy hoạch thành phố, kiến ​​trúc cảnh quan cũng đòi hỏi sự phối hợp giữa các chuyên ngành khác nhau. Tùy thuộc vào loại chuyên ngành, một kiến ​​trúc sư thiết kế cảnh quan sẽ làm tốt như một nhà quy hoạch thành phố thiết kế cảnh quan.

Thiết kế cảnh quan chưa từng tồn tại ở Việt Nam?

Thiết kế cảnh quan đã xuất hiện từ thời kỳ phong kiến ở Việt Nam và thường được liên kết với thiết kế vườn tược của cung điện và triều đình. Có sự hấp dẫn và thu hút trong cách xử lý các không gian và tầm nhìn của thiết kế cảnh quan này. Ngày nay, thiết kế cảnh quan hiện đại ở Việt Nam thường kế thừa tư duy và mô típ thiết kế cổ điển, nhưng đồng thời mang lại một hơi thở đương đại qua sự sử dụng màu sắc, hình dạng và vật liệu.

Thời kỳ phong kiến ở Việt Nam bắt đầu từ thế kỷ 10 và kéo dài đến thế kỷ 19. Thời kỳ này đánh dấu sự phát triển của nền văn hóa Phật giáo, đặc biệt là Thiền, và phong trào kiến trúc đền đài, lăng tẩm, cung điện và các công trình dân dụng, nghệ thuật điêu khắc, trang sức và vải brocade.

Các triều đại lớn của thời kỳ phong kiến ở Việt Nam bao gồm nhà Đinh (968-980), nhà Tiền Lê (980-1009), nhà Lý (1009-1225), nhà Trần (1225-1400), nhà Hồ (1400-1407), nhà Hậu Lê (1428-1527) và nhà Nguyễn (1802-1945). Trong thời kỳ này, văn hóa, kiến trúc và nghệ thuật ở Việt Nam đạt đến độ cao nhất và để lại những dấu ấn rõ nét trong lịch sử nền văn hóa Việt Nam.

Trong ngành thiết kế chuyên nghiệp hiện nay, đòi hỏi sự phối hợp nhịp nhàng giữa các chuyên ngành thiết kế khác nhau, bao gồm cả thiết kế cảnh quan và thiết kế đô thị – một số chuyên ngành mới trong lĩnh vực này.

Tuy nhiên, cần nhấn mạnh rằng việc phân biệt đúng sai hoặc ràng buộc các chuyên ngành thiết kế với nhau là không cần thiết. Kiến trúc sư, quy hoạch gia hay chuyên gia thiết kế đô thị đều có thể học hỏi và trở thành những chuyên gia thiết kế cảnh quan nếu họ có đam mê và sự tìm hiểu sâu về kiến thức chuyên môn cùng với trái tim nghệ sĩ của một nhà thiết kế. Điều này sẽ giúp cải thiện chất lượng các công trình liên quan đến thiết kế cảnh quan và đưa nó đến một tầm cao mới.

Định nghĩa về thiết kế đô thị

Thiết kế đô thị là một lĩnh vực chuyên ngành liên quan đến quá trình lên kế hoạch và tổ chức các thành phố và khu đô thị. Nó bao gồm việc phát triển kế hoạch đô thị, quản lý sử dụng đất, quy hoạch đô thị, thiết kế hạ tầng, giao thông, công trình công cộng và các hệ thống công nghệ thông tin và liên lạc. Mục tiêu của thiết kế đô thị là tạo ra các khu đô thị có tính chất bền vững, chức năng và sức khỏe cho người dân.

Thiết kế đô thị đóng vai trò quan trọng trong việc định hình cảnh quan đô thị, nơi mà người dân sống và làm việc. Nó liên quan đến việc thiết kế và phát triển các khu vực sống, giao thông, công cộng và thương mại của một thành phố. Thiết kế đô thị cũng bao gồm việc đảm bảo tính đa dạng và tương tác trong các khu đô thị, đảm bảo an toàn và tiện nghi cho người dân, và đảm bảo sự kết nối với các khu vực khác.

Trong quá trình thiết kế đô thị, các chuyên gia phải xem xét nhiều yếu tố, bao gồm diện tích đất, mật độ dân số, điều kiện địa hình, văn hóa, kinh tế, xã hội và môi trường. Họ cần phải thiết kế các khu đô thị phù hợp với mục đích sử dụng đất, đáp ứng nhu cầu của người dân và phát triển theo hướng bền vững.

Thiết kế đô thị đòi hỏi sự phối hợp giữa các chuyên ngành khác nhau, bao gồm kiến trúc, kỹ thuật xây dựng, kinh tế, môi trường, văn hóa và chính trị. Các chuyên gia phải xây dựng các kế hoạch và chương trình phù hợp với nhu cầu của người dân, đảm bảo sự thống nhất giữa các khu vực khác nhau, đồng thời phải đảm bảo sự an toàn, tiện nghi và thoải mái cho người dân.

Việc thiết kế đô thị đang trở thành một trong những vấn đề quan trọng nhất của thời đại hiện nay, khi mà các đô thị đang ngày càng phát triển với tốc độ nhanh chóng và những vấn đề liên quan đến đô thị như ô nhiễm, thiếu hạ tầng, đô thị hóa, quản lý đất đai và môi trường đang trở thành những thách thức ngày càng lớn. Thiết kế đô thị đòi hỏi các chuyên gia phải có kiến thức về kiến trúc, kỹ thuật, kinh tế, xã hội, văn hóa, môi trường, quy hoạch và pháp luật để đưa ra những giải pháp hiệu quả nhất.

Theo định nghĩa, thiết kế đô thị là quá trình sáng tạo, lập kế hoạch và tổ chức không gian đô thị, bao gồm quá trình thiết kế các công trình công cộng, kiến trúc, cảnh quan và các hạ tầng kỹ thuật để tạo ra một môi trường sống, làm việc và sinh hoạt tốt nhất cho cư dân. Nó bao gồm các công đoạn như khảo sát, nghiên cứu, định hướng, phân tích, thiết kế, triển khai và quản lý đô thị.

Việc thiết kế đô thị không chỉ đảm bảo các yếu tố cơ bản như cấu trúc, hạ tầng, an toàn, môi trường, kinh tế và xã hội mà còn phải tạo ra một môi trường sống, làm việc và sinh hoạt thuận tiện, an toàn, thân thiện và tiết kiệm năng lượng cho cư dân. Một đô thị được thiết kế tốt sẽ có một môi trường sống đầy đủ các tiện ích công cộng, các khu vực xanh và giải trí, các khu vực thương mại sầm uất, các trung tâm văn hóa và giáo dục, các khu vực đô thị phức hợp, các khu công nghiệp và địa phương quy hoạch phát triển bền vững.

Tuy nhiên, việc thiết kế đô thị không đơn thuần chỉ là công việc kỹ thuật mà còn là một quá trình sáng tạo, nơi các chuyên gia cần phải đưa ra những giải pháp sáng tạo.

Những giải pháp thiết kế đô thị hiện đại cần phải cân nhắc đến nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm cả sự phát triển kinh tế, môi trường, văn hóa, xã hội và chính trị của địa phương. Một số yếu tố quan trọng trong thiết kế đô thị bao gồm:

1. Điều chỉnh quy hoạch đô thị: Thiết kế đô thị đòi hỏi một kế hoạch quy hoạch toàn diện cho sự phát triển của khu vực đó. Quy hoạch đô thị phải được điều chỉnh liên tục để đáp ứng nhu cầu của cộng đồng và đảm bảo sự phát triển bền vững.
2. Tăng cường giao thông công cộng: Giao thông công cộng đóng vai trò rất quan trọng trong thiết kế đô thị hiện đại. Sự phát triển các hệ thống giao thông công cộng hiện đại sẽ giúp giảm thiểu sự ô nhiễm và tắc nghẽn giao thông, đồng thời giúp cải thiện sự kết nối giữa các khu vực khác nhau trong đô thị.
3. Phát triển các khu đô thị xanh: Thiết kế đô thị hiện đại đang tập trung vào việc phát triển các khu đô thị xanh, bao gồm việc tạo ra các không gian mở và khu vườn trong thành phố. Điều này giúp giảm thiểu sự ô nhiễm và tăng cường khả năng hấp thụ các khí thải độc hại trong không khí.
4. Xử lý các vấn đề về môi trường: Thiết kế đô thị hiện đại phải có sự cân nhắc đến vấn đề môi trường, bao gồm việc giảm thiểu sự tiêu thụ năng lượng và tài nguyên, giảm thiểu sự ô nhiễm, tạo ra các khu vực đô thị sinh thái và phát triển các hệ thống xử lý nước thải.
5. Tạo ra các không gian sống và làm việc đa dạng: Thiết kế đô thị hiện đại đòi hỏi các khu vực sống và làm việc đa dạng, tạo ra một môi trường thuận tiện cho cả cư dân và doanh nghiệp. Các khu vực đô thị phải được thiết kế sao cho có sự kết nối hài hòa giữa các yếu tố khác nhau, từ đó tạo nên một không gian sống bền vững và tiện nghi cho cư dân. Thiết kế đô thị cũng phải cân nhắc đến mối quan hệ giữa con người và môi trường, đảm bảo an toàn và sức khỏe cho cư dân, đồng thời giúp tiết kiệm tài nguyên và bảo vệ môi trường.

Trong quá trình thiết kế đô thị, các chuyên gia cần phải lắng nghe và tìm hiểu nhu cầu của cư dân, đồng thời cân nhắc đến các yếu tố văn hóa, lịch sử và xã hội của địa phương. Họ cần phải đưa ra các giải pháp linh hoạt và thích ứng để giải quyết các vấn đề phức tạp và đa dạng của đô thị hiện đại.

Ngoài ra, việc thiết kế đô thị còn phải tuân thủ các quy định và quy chuẩn của pháp luật để đảm bảo tính pháp lý và an toàn cho cư dân. Các chuyên gia cần phải có kiến thức sâu rộng về quy hoạch đô thị, kỹ thuật xây dựng, kinh tế, chính trị và xã hội để đưa ra các giải pháp thiết kế đô thị thích hợp.

Từ những yếu tố trên, ta có thể định nghĩa thiết kế đô thị là quá trình tạo ra một khu vực sống bền vững, đảm bảo sự tiện nghi, an toàn và bảo vệ môi trường cho cư dân, thông qua việc tối ưu hóa sử dụng tài nguyên, tích hợp các yếu tố văn hóa và xã hội, và áp dụng các giải pháp kỹ thuật hiện đại. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các chuyên gia và cư dân, và sự linh hoạt và sáng tạo trong quá trình thiết kế.

Thiết kế cảnh quan đồng nghĩa với thiết kế đô thị?

Thiết kế cảnh quan và thiết kế đô thị có liên quan rất chặt chẽ và có phần giống nhau. Thiết kế đô thị mới hơn cảnh quan, nhưng thiết kế đô thị ngày nay mang tính bao trùm hơn và có tầm nhìn vĩ mô hơn. Các chuyên gia thiết kế đô thị có khả năng thực hiện thành công thiết kế cảnh quan trong sự hài hòa thống nhất giữa các chuyên ngành khác nhau.

Quy hoạch gia có thể làm thiết kế cảnh quan?

Các nhà quy hoạch vẫn có thể làm thiết kế cảnh quan, nhưng theo tôi có thể không giỏi bằng các nhà thiết kế đô thị vì các nhà quy hoạch thường được đào tạo ở góc độ rất vĩ mô hơn là ở tầm vĩ mô của chuyên ngành thiết kế đô thị.

• Văn phòng giao dịch: Số 49 ngõ 229 Phố Minh Khai, Phường Minh Khai, Quận Hai Bà Trưng, Thành phố Hà Nội
• Website: www.ngutuongvien.vn